Ngày 27/10/2025, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 99/2025/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp.

Dưới đây là tổng hợp điểm mới Thông tư 99/2025/TT-BTC thay thế Thông tư 200/2014/TT-BTC chế độ kế toán doanh nghiệp như sau:

(1) Tài khoản tài sản:

(2) Tài sản nợ phải trả:

(3) Loại tài khoản vốn chủ sở hữu:

(4) Bổ sung nội dung công tác quản trị và kiểm soát nội bộ trong kế toán doanh nghiệp

- Việc tạo lập, thực hiện, quản lý và kiểm soát các giao dịch kinh tế phát sinh của doanh nghiệp phải tuân thủ quy định của pháp luật, cơ chế chính sách có liên quan.

- Doanh nghiệp có trách nhiệm tự xây dựng quy chế quản trị nội bộ (hoặc các tài liệu tương đương) và tổ chức kiểm soát nội bộ nhằm phân định rõ quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bộ phận và cá nhân có liên quan đến việc tạo lập, thực hiện, quản lý và kiểm soát các giao dịch kinh tế phát sinh tại doanh nghiệp, đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật doanh nghiệp và pháp luật có liên quan.

(Theo Điều 3 Thông tư 99/2025/TT-BTC)

(5) Bổ sung nguyên tắc lập Báo cáo tài chính khi thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán

Căn cứ tại khoản 2 Điều 5 Thông tư 99/2025/TT-BTC quy định thay đổi đơn vị kế toán trong kế toán:

- Tại kỳ kế toán đầu tiên kể từ khi thay đổi, doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi số dư các khoản mục trên sổ kế toán và Báo cáo tình hình tài chính sang đơn vị tiền tệ trong kế toán mới theo tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình (là trung bình cộng giữa tỷ giá mua chuyển khoản và tỷ giá bán chuyển khoản) của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch (là ngân hàng thương mại mà doanh nghiệp có tần suất hoặc giá trị giao dịch nhiều hơn so với bên khác) tại ngày thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán.

- Đối với thông tin so sánh (cột kỳ trước) trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, doanh nghiệp áp dụng tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch của kỳ trước liền kề với kỳ thay đổi.

- Doanh nghiệp phải trình bày trên Bản thuyết minh Báo cáo tài chính lý do thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán và khi có những ảnh hưởng đối với Báo cáo tài chính do việc thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán.

(6) Công tác kế toán khí doanh nghiệp lựa chọn đơn vị tiền tệ trong kế toán không phải là Đồng Việt Nam

Theo Điều 6 Thông tư 99/2025/TT-BTC Báo cáo tài chính mang tính pháp lý để doanh nghiệp công bố ra công chúng và nộp cho các cơ quan có thẩm quyền tại Việt Nam là Báo cáo tài chính được trình bày bằng Đồng Việt Nam. Do đó, doanh nghiệp phải chuyển đổi Báo cáo tài chính từ đơn vị tiền tệ trong kế toán sang Đồng Việt Nam theo hướng dẫn tại khoản 3 Điều 6 Thông tư 99/2025/TT-BTC, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Trường hợp pháp luật quy định Báo cáo tài chính của doanh nghiệp phải được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán độc lập thì Báo cáo tài chính được kiểm toán là Báo cáo tài chính được trình bày bằng Đồng Việt Nam.

(7) Bỏ cơ chế “xin phép Bộ Tài chính”, chuyển sang trao quyền tự chủ cho doanh nghiệp trong việc mở, sửa, bổ sung hệ thống tài khoản kế toán.

Theo Điều 11 Thông tư 99/2025/TT-BTC quy định về hệ thống tài khoản kế toán. Theo đó, doanh nghiệp áp dụng hệ thống tài khoản kế toán tại Phụ lục II ban hành kèm theo Thông tư 99/2025/TT-BTC để phục vụ việc ghi sổ kế toán các giao dịch kinh tế phát sinh tại doanh nghiệp.

- Trường hợp để phù hợp với đặc điểm hoạt động sản xuất, kinh doanh và yêu cầu quản lý của đơn vị, doanh nghiệp được sửa đổi, bổ sung về tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán hướng dẫn tại Phụ lục II ban hành kèm theo Thông tư 99/2025/TT-BTC

Việc sửa đổi, bổ sung phải đảm bảo phản loại và hệ thống được các nghiệp vụ phát sinh theo nội dung kinh tế, không trùng lặp đối tượng, tuân thủ các nguyên tắc kế toán theo quy định và không được làm thay đổi hoặc ảnh hưởng đến các chỉ tiêu, thông tin trình bày trên Báo cáo tài chính.

Khi sửa đổi, bổ sung về tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán, doanh nghiệp có trách nhiệm ban hành Quy chế mở tài khoản (hoặc các tài liệu tương đương) về các nội dung sửa đổi, bổ sung để làm cơ sở thực hiện. Quy chế phải nêu rõ sự cần thiết của việc sửa đổi, bổ sung và có trách nhiệm của doanh nghiệp trước pháp luật về các nội dung đã sửa đổi, bổ sung.

Trường hợp doanh nghiệp không sửa đổi, bổ sung về tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán thì áp dụng hệ thống tài khoản kế toán hướng dẫn tại Phụ lục II ban hành kèm theo Thông tư 99/2025/TT-BTC.

Trường hợp doanh nghiệp có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh chưa được hướng dẫn kế toán tại Thông tư 99/2025/TT-BTC, doanh nghiệp căn cứ vào nội dung, bản chất của giao dịch kinh tế phát sinh, quy định của Luật Kế Toán 2015, văn bản hướng dẫn Luật Kế Toán 2015, Chuẩn mực kế toán Việt Nam và các nguyên tắc hướng dẫn tại Thông tư 200/2014/TT-BTC về để thực hiện.

Như vậy so với khoản 1 Điều 9 Thông tư 200/2014/TT-BTC về Hệ thống tài khoản kế toán, quy định mới đã thay đổi như sau:

- Bỏ cơ chế “xin phép Bộ Tài chính”, chuyển sang trao quyền tự chủ cho doanh nghiệp trong việc mở, sửa, bổ sung hệ thống tài khoản kế toán.

Bên cạnh đó, yêu cầu doanh nghiệp ban hành Quy chế mở tài khoản và chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Đồng thời, giữ nguyên tính thống nhất của báo cáo tài chính, không cho phép thay đổi ảnh hưởng đến chỉ tiêu báo cáo.

(8) Không còn Bảng cân đối kế toán mà thay vào đó là Báo cáo tình hình tài chính

Theo khoản 1 Điều 17 Thông tư 99/2025/TT-BTC quy định về hệ thống báo cáo tài chính của doanh nghiệp như sau:

Hệ thống Báo cáo tài chính của doanh nghiệp

1. Hệ thống Báo cáo tài chính gồm:

- Báo cáo tình hình tài chính;

- Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh;

- Báo cáo lưu chuyển tiền tệ;

- Bản thuyết minh Báo cáo tài chính;

...

Hiện hành, quy định về hệ thống Báo cáo tài chính của doanh nghiệp gồm Báo cáo tài chính năm và Báo cáo tài chính giữa niên độ. Biểu mẫu Báo cáo tài chính kèm theo tại Phụ lục 2 Thông tư 200/2014/TT-BTC. Những chỉ tiêu không có số liệu được miễn trình bày trên Báo cáo tài chính, doanh nghiệp chủ động đánh lại số thứ tự các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính theo nguyên tắc liên tục trong mỗi phần.

Theo đó, Bảng cân đối kế toán là một trong những mẫu báo cáo tài chính, gồm: báo cáo tài chính năm, báo cáo tài chính giữa niên độ.

Tại khoản 1 Điều 100 Thông tư 200/2014/TT-BTC quy định hệ thống báo cáo tài chính của doanh nghiệp:

(1) Báo cáo tài chính năm gồm:

- Bảng cân đối kế toán

...

(2) Báo cáo tài chính giữa niên độ:

a) Báo cáo tài chính giữa niên độ dạng đầy đủ, gồm:

- Bảng cân đối kế toán giữa niên độ

...

b) Báo cáo tài chính giữa niên độ dạng tóm lược

- Bảng cân đối kế toán giữa niên độ

...

Như vậy, so với quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC thì hệ thống báo cáo tài chính của doanh nghiệp sẽ không còn Bảng cân đối kế toán mà thay vào đó là Báo cáo tình hình tài chính.

(9) Quy định mới về sử dụng phần mềm kế toán từ ngày 01/01/2026

Theo Điều 28 Thông tư 99/2025/TT-BTC quy định về sử dụng phần mềm kế toán của doanh nghiệp từ 01/01/2026 như sau:

- Yêu cầu đối với phần mềm kế toán:

Doanh nghiệp được phép sử dụng các phần mềm kế toán để thực hiện công tác kế toán theo quy định tại Thông tư 99/2025/TT-BTC. Tuy nhiên, phần mềm kế toán lựa chọn phải đáp ứng tối thiểu các yêu cầu chuyên môn, nghiệp vụ sau:

+ Tuân thủ quy định pháp luật: Các quy trình, nghiệp vụ kế toán trên phần mềm phải phù hợp với pháp luật về kế toán, thuế và các quy định liên quan; không được làm thay đổi bản chất, nguyên tắc, phương pháp kế toán cũng như số liệu trên sổ sách và báo cáo tài chính.

+ Đảm bảo tính chính xác và minh bạch: Các thông tin, số liệu xử lý trên phần mềm phải chính xác, không trùng lặp; khi có sửa đổi phải lưu vết thay đổi theo trình tự thời gian.

+ Bảo mật và an toàn thông tin: Phần mềm phải đảm bảo an toàn, bảo mật dữ liệu; có cơ chế cảnh báo hoặc ngăn chặn hành vi can thiệp, thay đổi trái phép số liệu kế toán.

+ Cung cấp dữ liệu kịp thời: Đảm bảo khả năng cung cấp thông tin, dữ liệu đầu ra đầy đủ, chính xác khi cơ quan có thẩm quyền hoặc các bên liên quan yêu cầu.

+ Khả năng kết nối và tích hợp: Có thể hoặc sẵn sàng kết nối với các phần mềm khác phục vụ công tác kế toán như phần mềm hóa đơn điện tử, chữ ký số...

+ Khả năng cập nhật, nâng cấp: Có thể điều chỉnh, nâng cấp phù hợp với sự thay đổi của pháp luật về kế toán, thuế và các quy định liên quan.

- Trách nhiệm của doanh nghiệp

Người quản lý, điều hành doanh nghiệp, kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán, cùng các cá nhân có liên quan phải chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của thông tin và số liệu kế toán được cung cấp từ phần mềm kế toán.

(10) Thống nhất và thay thế toàn bộ các Thông tư cũ

Căn cứ Điều 31 Thông tư 99/2025/TT-BTC quy định về điều khoản thi hành. Theo đó, Thông tư 99/2025/TT-BTC có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2026 và áp dụng cho năm tài chính bắt đầu từ hoặc sau ngày 01/01/2026.

Đồng thời, Thông tư 99/2025/TT-BTC thay thế những Thông tư sau đây:

- Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp (trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 31 Thông tư 99/2025/TT-BTC),

- Thông tư 75/2015/TT-BTC ngày 18/5/2015 của Bộ Tài chính về sửa đổi, bổ sung Điều 128 Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính,

- Thông tư 53/2016/TT-BTC ngày 21/3/2016 về sửa đổi, bổ sung một số Điều của Thông tư 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính.

- Thông tư 195/2012/TT-BTC ngày 15/11/2012 hướng dẫn kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư.

Như vậy, hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam chính thức vận hành theo một khung pháp lý duy nhất, giảm thiểu chồng chéo và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình tra cứu, áp dụng.

(11) Quy định mới về doanh nghiệp có trách nhiệm ban hành Quy chế hạch toán kế toán

Căn cứ theo Thông tư 99/2025/TT-BTC (có hiệu lực từ ngày 01/01/2026) quy định doanh nghiệp có trách nhiệm ban hành Quy chế hạch toán kế toán (hoặc các tài liệu tương đương) trong các trường hợp cụ thể như sau:

- Khi thiết kế thêm hoặc sửa đổi, bổ sung về biểu mẫu chứng từ kế toán theo khoản 2 Điều 9 Thông tư 99/2025/TT-BTC.

- Khi sửa đổi, bổ sung về tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán theo khoản 2 Điều 11 Thông tư 99/2025/TT-BTC.

- Khi thiết kế thêm hoặc sửa đổi, bổ sung về biểu mẫu sổ kế toán theo khoản 2 Điều 12 Thông tư 99/2025/TT-BTC.

- Khi bổ sung thêm các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính theo khoản 1 Điều 18 Thông tư 99/2025/TT-BTC

So với quy định trước, tại Điều 9 Thông tư 200/2014/TT-BTC về sửa đổi chế độ kế toán không yêu cầu ban hành Quy chế hạch toán kế toán. Nếu muốn sửa đổi, bổ sung các nội dung về biểu mẫu, số hiệu, kết cấu của tài khoản kế toán, chỉ tiêu của Báo cáo tài chính thì doanh nghiệp phải được sự chấp thuận bằng văn bản của Bộ Tài chính trước khi thực hiện.

Lưu ý: Từ năm 2026 áp dụng Thông tư 99/2025 thay thế Thông tư 200

Nguồn: Thuvienphapluat